मानुषी कविताको विस्तृत सारांश
परिजातको "मानुषी" कविता नेपाली साहित्यमा नारी चेतना, विद्रोह र आत्म–अस्तित्वको गहन अभिव्यक्ति गर्ने
एक सशक्त र भावपूर्ण कविता हो। यो कविता एक महिलाको अन्तर्मनको आवाज हो, जो अब चुप
लाग्न चाहँदिन, जो अब परम्पराको बोझ थेग्न चाहँदिन, बरु ऊ बोल्न, लड्न र आफूलाई
चिनाउन चाहन्छे।
कवितामा कवयित्रीले एकजना साधारण महिलाको माध्यमबाट सम्पूर्ण नारी जातिको पीडा,
वेदना र
विद्रोहलाई प्रतिध्वनित गरेकी छन्। परम्परागत समाजले महिलालाई विभिन्न भूमिकामा
बाँधेर राखेको छ – कहिले छोरीको रुपमा, कहिले पत्नीको रुपमा, र कहिले आमा वा प्रेमिकाको
रुपमा। तर यी सबै भूमिकाभित्र महिलाको व्यक्तिगत पहिचान, स्वतन्त्रता र स्वतन्त्र
सोच हराएर जान्छ। कवयित्रीले यसै बन्धनबाट छुट्कारा पाउन चाहने महिलाको स्वर
प्रस्तुत गरेकी छन्।
"मानुषी" शब्द आफैँमा एक बलियो घोषणा हो – म केवल महिला
होइन, म ‘मानुष’ हुँ – एक स्वतन्त्र, बौद्धिक, चेतनायुक्त मानव। यो कवितामा कवयित्रीले नारीलाई
सहानुभूतिको पात्र होइन, परिवर्तनको वाहकको रूपमा चित्रण गरेकी छन्। उनी भन्छिन्,
अब म चुप
लाग्दिन, अब म विद्रोह गर्छु। अब म समाजले बनाएका जाली परम्पराहरू भत्काउँछु।
यस कवितामा भावनात्मक गहिराइका साथै बौद्धिक जागरणको स्वर पनि छ। कवयित्रीले
आफ्नो अन्तर्मनका तर्क, पीडा, आक्रोश र आशा सबै एकैसाथ कविता भित्र समेटेकी छन्। उनले
नारीले आफ्नो अस्तित्व पहिचान गर्नुपर्छ, आफूलाई बुझ्नुपर्छ र समाजसँग जुझ्नुपर्छ भन्ने
स्पष्ट सन्देश दिन्छिन्।
"मानुषी" कविता केवल
व्यक्तिगत पीडाको कथा होइन, यो एउटा आन्दोलनको सुरुवात हो – जसले नारीहरूलाई आफ्ना
आवाजहरू उठाउन प्रेरणा दिन्छ। कविता पढ्दा लाग्छ, यो केवल कवयित्रीको
आत्माभिव्यक्ति मात्र होइन, यो समस्त नेपाली नारीको अभिव्यक्तिको स्वर हो, जुन लामो
समयदेखि दबिएको थियो।
मुख्य विचारहरू:
- नारीको
स्वतन्त्र पहिचानको खोजी
- सामाजिक र
पारिवारिक बन्धनप्रति विद्रोह
- आत्म–जागरण
र स्वाभिमान
- पारम्परिक
सोचको विरोध
- महिलाको
आत्मबल र परिवर्तनको शक्ति
निष्कर्ष:
"मानुषी" कविता नेपाली नारीवादको ऐतिहासिक दस्तावेज
जस्तै हो। यो कविता पढ्दा पाठकलाई महिला–जीवनको गहिरो पीडा र सशक्त आत्मचेतनाको
अनुभव हुन्छ। कवयित्री परिजातले यस मार्मिक कविता मार्फत नेपाली समाजमा महिलाको
स्थान र अधिकारबारे गम्भीर प्रश्न उठाएकी छन्। यस्तो विद्रोही चेतनाले भरिएको
कविता आज पनि उतिकै सान्दर्भिक र प्रेरणादायी छ।
हामी संग यूट्यूबमा भिडियो पनि छ ।